Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd

Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd

Enghraifft o'r canlynol	United Nations treaty
Dyddiad	4 Mehefin 1992
Dyddiad cyhoeddi	9 Mai 1992
Dechrau/Sefydlu	9 Mai 1992
Gwefan	http://unfccc.int/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Sefydlodd Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid yn yr Hinsawdd (UNFCCC) gytundeb amgylcheddol rhyngwladol i frwydro yn erbyn "ymyrraeth pobl â'r system hinsawdd", er mwyn ceisio sefydlogi crynodiadau nwyon tŷ gwydr yn yr atmosffer.^[1] Fe'i llofnodwyd gan 154 o wledydd yng Nghynhadledd y Cenhedloedd Unedig ar yr Amgylchedd a Datblygiad (UNCED), a elwir yn anffurfiol yn Uwchgynhadledd y Ddaear, a gynhaliwyd yn Rio de Janeiro rhwng 3 a 14 Mehefin 1992. Roedd ei hysgrifenyddiaeth wreiddiol yn Genefa ond symudodd i Bonn ym 1996.^[2] Daeth i rym ar 21 Mawrth 1994.^[3]

Galwodd y cytundeb am ymchwil wyddonol barhaus a chyfarfodydd rheolaidd, trafodaethau, a chytundebau polisi yn y dyfodol er mwyn i ecosystemau addasu'n naturiol i effaith newid hinsawdd, i sicrhau nad yw cynhyrchu bwyd yn cael ei fygwth ac i alluogi datblygiad economaidd i fynd rhagddo mewn modd cynaliadwy.^[3][4]

Llofnodwyd Protocol Kyoto ym 1997 a rhedodd rhwng 2005 a 2020 dyma oedd gweithrediad cyntaf mesurau'r UNFCCC. Disodlwyd Protocol Kyoto gan Gytundeb Paris, a ddaeth i rym yn 2016.^[5][6] Erbyn 2022 roedd gan yr UNFCCC 198 o bartïon (llofnodwyr). Mae ei brif gorff gwneud penderfyniadau, sef Cynhadledd y Partïon (COP), yn cyfarfod yn flynyddol i asesu cynnydd wrth ymdrin â newid hinsawdd.^[7] Caiff yr UNFCCC eigan rai am fethu â lleihau allyriadau carbon deuocsid ers mabwysiadu'r protocol.^[8]

Sefydlodd y cytundeb gyfrifoldebau gwahanol ar gyfer tri chategori o wledydd:

1. gwledydd datblygedig,
2. gwledydd datblygedig â chyfrifoldebau ariannol arbennig, a
3. gwledydd sy'n datblygu.^[4]

1. ↑ "Article 2" (PDF). The United Nations Framework Convention on Climate Change. Cyrchwyd 23 May 2016.
2. ↑ "About the Secretariat". unfccc.int. Cyrchwyd 2022-12-03. The secretariat was established in 1992 when countries adopted the UNFCCC. The original secretariat was in Geneva. Since 1996, the secretariat has been located in Bonn, Germany.
3. ↑ ^{3.0 3.1} "United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC)". World Health Organization (WHO). Cyrchwyd 22 October 2020.
4. ↑ ^{4.0 4.1} H.K., Jacobson (2001). "United Nations Framework Convention on Climate Change: Climate Policy: International". Science Direct. Cyrchwyd 22 October 2020.
5. ↑ "About UNFCCC". United Nations Global Market place (ungm). Cyrchwyd 22 October 2020.
6. ↑ Jepsen, Henrik; et al. (2021). Negotiating the Paris Agreement: The Insider Stories. Cambridge University Press. ISBN 9781108886246.
7. ↑ "What is the UNFCCC & the COP". Climate Leaders. Lead India. 2009. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 27 March 2009. Cyrchwyd 5 December 2009.
8. ↑ Schiermeier, Quirin (2012). "The Kyoto Protocol: Hot air". Nature 491 (7426): 656–658. Bibcode 2012Natur.491..656S. doi:10.1038/491656a. PMID 23192127.